به گزارش تحریریه، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به دلیل موقعیت جغرافیایی حساس و چالش‌های امنیتی، به سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه تسلیحاتی پرداخته‌اند. این کشورها به ویژه در سال‌های اخیر، با توجه به تحولات سیاسی و نظامی در منطقه، به خریدهای گسترده‌ای از سلاح‌ها و تجهیزات نظامی اقدام کرده‌اند.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس شامل شش کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، بحرین، قطر و عمان دلایل گوناگونی را برای صرف ده ها میلیارد دلار بابت خرید سلاح مطرح می کنند. نخستین بهانه آن ها تهدیدات امنیتی بیان شده است. برخی از این کشورها افزایش تنش‌ها با ایران و گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه را دلیلی برای تقویت نیروهای نظامی خود بیان می کنند. موضوع بعد، نیاز به مدرنیزاسیون عنوان می شود. بسیاری از این کشورها به دنبال به‌روزرسانی و مدرن‌سازی تجهیزات نظامی خود هستند. دلیل سوم، حمایت و مشارکت در ائتلاف‌های بین‌المللی است. این کشورها با حمایت از ائتلاف‌های نظامی بین‌المللی، به دنبال تقویت امنیت خود هستند.

خریدهای تسلیحاتی سرسام آور

در سال های اخیر، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به خریدهای تسلیحاتی چشمگیری پرداخته‌اند که در بخش زیر تنها برخی از مهمترین معامله های تسلیحاتی آن ها در یک دهه گذشته بیان شده است:

۱. عربستان سعودی

عربستان در این مدت قراردادهای تسلیحاتی به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار را امضا کرده است. این قراردادها شامل خرید جنگنده‌های F-۱۵ از ایالات متحده و Eurofighter Typhoon از بریتانیا ئ تانک‌های لئوپارد و سیستم‌های موشکی پدافند هوایی از کشورهای مختلف می‌شود.

این کشور در سال ۲۰۲۱ هم قراردادی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار برای خرید سیستم‌های راداری و موشکی از ایالات متحده امضا شد. فقط ترامپ در یک سفر به ریاض در دوره ریاست جمهوری خود حدود ۲۰ میلیارد دلار سلاح به این کشور فروخت.

۲. امارات متحده عربی

امارات بیش از ۲۵ میلیارد دلار در حوزه تسلیحات هزینه کرده و قراردادهای متعددی برای خرید جنگنده‌های F-۳۵، رادارها، و تجهیزات زرهی و دریایی به امضا رسانده است.

این کشور در سال ۲۰۲۱ برای خرید ۵۰ فروند جنگنده F-۳۵ از ایالات متحده به ارزش حدود ۲۳ میلیارد دلار اقدام کرد.

۳. قطر

قطر نیز به شدت در حال تقویت نیروی نظامی خود است. این کشور قراردادی به ارزش ۱۲ میلیارد دلار برای خرید جنگنده‌های F-۱۵ از ایالات متحده امضا کرده است. خرید ۲۴ فروند جنگنده رافائل از فرانسه به ارزش حدود ۷ میلیارد یورو دیگر خرید تسلیحاتی مهم این کشور بوده است.

۴. کویت

در این دوره کویت به خرید ۲۸ فروند جنگنده Eurofighter Typhoon به ارزش ۸ میلیارد دلار پرداخته است. این کشور در سال ۲۰۱۹ نیز قرارداد خرید تانک‌های جدید و تجهیزات زرهی به ارزش ۲ میلیارد دلار را با کشورهای اروپایی و آمریکا به امضا رساند.

۵. بحرین

بحرین با توجه به تهدیدات منطقه‌ای، قراردادهایی برای خرید تسلیحات به ارزش ۳ میلیارد دلار را امضا کرده است. این خریدها شامل تسلیحات سبک و تجهیزات نظامی پیشرفته است. این کشور مدتی قبل معامله خرید ۱۲ فروند جنگنده F-۱۶ به ارزش ۲ میلیارد دلار را نهایی کرد.

۶. عمان:
در این دوره عمان بیشتر به خرید تجهیزات دفاعی و پدافند هوایی پرداخته و قراردادی به ارزش ۱ میلیارد دلار برای خرید سیستم‌های پدافند هوایی از کشورهای غربی امضا کرده است.

گفتنی است که نوع تسلیحات خریداری شده از سوی دولت های عربی بیشتر از همه عبارت بودند از: جنگنده‌های پیشرفته از جمله F-۱۵ و Eurofighter Typhoon. در حوزه دریایی نیز خرید کشتی‌های جنگی و زیردریایی‌ها در دستور کار بوده است. این کشورها همچنین در زمینه تامین سیستم‌های موشکی بیشتر از همه به خرید سیستم‌های دفاع موشکی، مانند پدافند هوایی THAAD و Patriot علاقه نشان داده اند. در حوزه تجهیزات زمینی نیز خریدها بر تانک‌ها و خودروهای زرهی متمرکز بوده است.

اسرائیل و خریدهای تسلیحاتی اعراب

با اینحال در همه دوره ها، اگرچه ایالات متحده به کشورهای عربی تسلیحات فروخته است اما این فروش تحت نظارت و محدودیت‌هایی است که به منظور حفظ برتری نظامی اسرائیل و توازن در منطقه طراحی شده‌اند. ایالات متحده به عنوان یک متحد نزدیک اسرائیل، سیاستی به نام «کیفیت نظامی برتر» (Qualitative Military Edge - QME) را دنبال می‌کند. این سیاست به این معنی است که ایالات متحده تضمین می‌کند اسرائیل در منطقه خاورمیانه باید برتری نظامی را نسبت به دیگر کشورها، از جمله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس داشته باشد.

در موافقت‌نامه‌های فروش تسلیحات، زمانی که ایالات متحده تسلیحاتی را به کشورهای عربی می‌فروشد، معمولاً به‌طور غیررسمی یا رسمی با اسرائیل مشورت می‌کند تا اطمینان حاصل شود که فروش تسلیحات به توازن نظامی در منطقه آسیب نمی‌زند.

نکته مهم در همه معاملات، تأمین امنیت اسرائیل است. ایالات متحده در تلاش است که با تأمین نیازهای دفاعی اسرائیل و همچنین نیازهای کشورهای عربی، توازن را در منطقه حفظ کند. به همین دلیل، ممکن است برخی از تسلیحات یا فناوری‌ها که به کشورهای عربی فروخته می‌شود، محدودیت‌هایی داشته باشد تا مانع از ظرفیت های نظامی اسرائیل نشود.

علاوه بر فروش تسلیحات، ایالات متحده و اسرائیل همچنین همکاری‌های نظامی و امنیتی نزدیکی دارند که شامل تبادل اطلاعات، فناوری‌های پیشرفته و تمرینات مشترک است.

در همه موارد فوق نباید دیگر عوامل را نادیده گرفت. لابی‌های حامی اسرائیل در ایالات متحده نیز تأثیرگذار هستند و ممکن است بر روی تصمیمات مربوط به فروش تسلیحات به کشورهای عربی تأثیر بگذارند.

ابهام در تحویل و نگهداری تسلیحات کشورهای عربی

تسلیحات و تجهیزات نظامی معمولاً تحت تدابیر امنیتی شدید نگهداری می‌شوند. این تدابیر شامل نظارت و بازرسی‌های منظم، استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند دوربین‌های مداربسته، و کارکنان نظامی آموزش دیده برای حفاظت از این تسلیحات است. تسلیحات خریداری شده توسط کشورهای عربی حوزه خلیج فارس معمولاً در پایگاه‌های نظامی و انبارهای مخصوص نگهداری می‌شود. پایگاه‌های هوایی، زمینی و دریایی در این کشورها مهمترین مکان ها برای نگهداری این تسلیحات مدرن غربی هستند.

علاوه بر این، تسلیحات معمولاً در انبارهای مسلحی نگهداری می‌شوند که دارای تدابیر امنیتی و حفاظتی ویژه هستند. این انبارها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند در برابر حملات هوایی یا سایر تهدیدات محافظت شوند. برخی کشورها همچنین از تاسیسات زیرزمینی برای نگهداری تسلیحات و تجهیزات نظامی استفاده می‌کنند.

جالب اینجاست که در برخی موارد، کشورهای عربی برای نگهداری و استفاده از تسلیحات پیشرفته‌ای که خریداری کرده‌اند، با کشورهای تولیدکننده تسلیحات (مانند ایالات متحده، فرانسه و بریتانیا) همکاری می‌کنند و گاهی اوقات تسلیحات در تاسیسات مشترک و حتی در انبارهای همان کشور فروشنده نگهداری می شود.

نکته مهم در مورد اشتهای سیری ناپذیر اعراب برای خریدهای تسلیحاتی آن است که این کشور به غیر از حمله چند سال اخیر عربستان و امارات به یمن هیچ جنگی را نداشته اند تا از این تسلیحات استفاده کنند.

از سوی دیگر به اعتقاد کارشناسان، هر سلاحی که خریداری می شود معمولا طول عمر مشخصی دارد و باید تا قبل از پایان این دوره یا مورد استفاده قرار بگیرد یا آنکه به روزرسانی و یا امحا شود.

ایالات متحده ای که در دادن سلاح به اوکراین انواع بهانه ها را می آورد و تاکید دارد که برای ساخت برخی تسلیحات و ارائه آن به کی یف به سال ها زمان نیاز دارد، چگونه است که در یک سال اخیر و برای نابودی غزه و مقاومت اسلامی فلسطین ده ها میلیارد دلار و صدها هواپیمای باری سلاح به اراضی اشغالی می فرستد. آیا این تسلیحات قبلا تولید شده بودند یا آنکه در انبارهای مشترک با کشورهای عربی موجود بوده اند و برای حفظ متحد استراتژیک کاخ سفید به سمت اسرائیل روانه شده اند؟

به طور قطع دسترسی به اطلاعات دست اول در مورد مکان نگهداری و استفاده تسلیحات عربی بسیار محرمانه است. اما شاید در آینده نه چندان دور یک «اوارد اسنودن» یا «جولیان آسانژ» دیگری ظهور کند و پرده از راز حمایت های بی پایان واشنگتن از رژیم اسرائیل و ریاکاری حکام عرب بردارد.

پایان/